[av_heading heading=’Behoefte aan technisch personeel blijft onverminderd groot’ tag=’h1′ style=’blockquote modern-quote’ size=’22’ subheading_active=” subheading_size=’15’ padding=’10’ color=” custom_font=” admin_preview_bg=” av_uid=’av-s2cwzk’][/av_heading]
Rebecca van de Kar  nd.nl/nederland  beeld Jeroen Jumelet
Utrecht

Voorzeggen mag niet tijdens het praktijkexamen, een beetje helpen wel. Als ze eenmaal geslaagd zijn, zitten de vmbo’ers op rozen, want de arbeidsmarkt schreeuwt om technisch personeel.
Vmbo-leerling Ouassim Saaliti van het Globe College in Utrecht is bezig met zijn praktijkexamen PIE.

In het technieklokaal van het Globe College in Utrecht staart leerling Ilias Amdaa (16) – blauwe overall, kort donker kapsel – naar de constructie op het houten wandje voor hem. Voor de elektro-opdracht van zijn examen moet hij een lamp aansluiten, maar dat wil niet helemaal lukken. Dan valt ook zijn boor nog op de grond. Zenuwen? Nee hoor, daar heeft Ilias geen last van. ‘Dit hebben we al honderd keer gedaan in de les.’
De sfeer in de klas is ontspannen. Af en toe klinkt zelfs een grapje. Aan de andere kant van het lokaal zet Amin Elmessaoudi (16) een metaalplaatje tussen een klem. Het moet een telefoonhouder worden, voor op de fiets. ‘Dit is heel makkelijk, ik kan het met mijn ogen dicht. De draaibank is pas moeilijk. Daarop zitten zoveel knopjes, dat kost echt veel concentratie.’
Van de 200.000 eindexamenkandidaten doen dit jaar 109.000 leerlingen examen in het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vmbo). Naast centraal schriftelijke praktische examens (CSPE’s) en digitale examens voor algemene vakken, doen de vmbo’ers in de richtingen dienstverlening, zorg, techniek en bouw ook praktijkexamen. Scholen bepalen zelf de afnamemomenten binnen de examenperiode, die van april tot eind juni duurt.

nieuw profiel

De leerlingen op het Globe College zijn bezig met het praktijkexamen PIE: produceren, installeren en energie. Het is de eerste keer dat het examen op de Utrechtse middelbare school gegeven wordt. Het profielvak PIE is dan ook nieuw: het ontstond in 2016 met de vernieuwing van de profielen binnen het vmbo. Tien overzichtelijke profielen vervingen een warboel van 33 beroepsgerichte programma’s. De profielen maken het kiezen makkelijker en sluiten beter aan bij het mbo.
Mentor Yener Aydemir komt even bij Ilias kijken. ‘Kijk eens goed naar de hoek, heb je al een waterpas gebruikt?’, vraagt hij aan de leerling. Anders dan bij het schriftelijke centraal examen mogen leerlingen tijdens het praktijkexamen vmbo een handje geholpen worden. ‘Voorzeggen doe ik niet, maar ik help leerlingen wel op weg om zelf het antwoord te vinden. Het vak is zo breed, in twee jaar tijd leren de jongens echt ontzettend veel. Het is bijna onmogelijk om alles tot in de puntjes te weten.’

vacatures

In het profiel PIE komen metaal-, installatie- en elektrotechniek samen. Dit brede pakket laat het profiel beter aansluiten op de vraag van de arbeidsmarkt. Het aantal ‘eenduidige’ beroepen vermindert en de behoefte aan technisch personeel blijft stijgen. Volgens uitkeringsinstantie UWV nam het aantal vacatures voor vakmensen in de techniek in twee jaar tijd met zestien procent toe. De komende jaren blijft de behoefte aan technisch personeel volgens het UWV onverminderd groot.
Dat merken ze ook op het Globe College. De school wordt regelmatig gebeld door bedrijven die om een PIE-leerling vragen. Veel scholieren blijven hangen bij hun stagebedrijf. ‘Ze zijn blij met onze jongens. In plaats van een metaalbewerker, elektricien of loodgieter zoeken ze tegenwoordig allround vakmensen’, vertelt Yener. ‘Als je als monteur een huis binnenkomt en het dak lekt, moet je ook in staat zijn de verlichting te repareren.’
Het is belangrijk dat leerlingen hun horizon kunnen verbreden, benadrukt de leraar. Met het nieuwe profiel wordt de keuze voor een specifieke richting uitgesteld tot het middelbaar beroepsonderwijs.
Voor Yener zelf is de breedte van het nieuwe examenvak wel even wennen. ‘Als leraar word je gek. Het vraagt van mij ook veel inzicht. Vroeger gaf ik metaalbewerking of installatie, nu moet ik ineens overal iets vanaf weten.’

niet populair

Maar terwijl de vraag naar technici stijgt, zijn techniekprofielen al jaren het minst populair onder vmbo’ers. Het percentage jongens dat kiest voor een techniekprofiel daalt al sinds 2003. Onder meisjes op het vmbo is techniek de minst gekozen sector.
Schooldirecteur Frank Corneth heeft wel een idee hoe dat komt. ‘Techniek is smerig, denken veel mensen nog steeds. Terwijl techniek heel mooi en innovatief is en bovendien hard nodig voor het werken aan een duurzame samenleving’, zegt Corneth.
De directeur – die zelf een technische achtergrond heeft – probeert dat negatieve beeld op zijn school bij te stellen. ‘Als school moet je aansluiten op wat de maatschappij nodig heeft. Je wilt natuurlijk niet alle leerlingen in het hokje techniek duwen; ze moeten het ook leuk vinden. Anders haken ze snel af. Maar we willen wel graag het stigma doorbreken: techniek is zeker niet vies en bovendien ook niet ‘dom’. Het lijkt misschien een beetje knutselen, maar er komt veel theorie bij kijken: zonder wiskunde en natuurkunde kom je er niet.’

aanbod

Een ander probleem is het aanbod: de afgelopen jaren nam het aantal vmbo-scholen dat technische profielen aanbiedt af. Als steeds minder leerlingen voor een profiel kiezen, wordt het steeds prijziger om de leerrichting te blijven aanbieden. Voor veel schoolbesturen is dat dan ook reden om met zo’n profiel te stoppen. Om daar iets aan te doen, stelt het nieuwe kabinet vanaf 2019 per jaar structureel honderd miljoen euro beschikbaar. Dat is positief, denkt Cornet. ‘Als je zo’n profiel niet aanbiedt, kunnen leerlingen er ook niet voor kiezen.’
Bekijk hier het originele artikel in het Nederlands Dagblad: Techniek houdt meer in dan een beetje knutselen!